هواپیما کنترلی یا هواپیما با کنترل از دور، یک نوع پرنده است که توانایی پرواز و کنترل از فاصله دور را دارد. معمولاً دارای ساختار ساده‌ای هستند و به عنوان اسباب بازی در نظر گرفته می‌شوند. این نوع هواپیماها از ربات‌ها متفاوت هستند، زیرا ربات‌ها معمولاً دارای قابلیت کنترل اتوماتیک و هوش مصنوعی هستند، در حالی که هواپیماهای کنترلی به‌طور کامل توسط یک فرد از راه دور یا نزدیک کنترل می‌شوند. در کوادکوپتر دات کام میخوانید:

این پرنده‌ها از اندازه‌های مختلفی بهره‌مندند و بدون سرنشین هستند. هواپیماهای کنترلی از طریق سیستم رادیوکنترل، با استفاده از دسته یا کنترلر، کنترل می‌شوند. به طور خلاصه، هر شیء که شبیه به هواپیما باشد و قابلیت پرواز داشته باشد، به عنوان هواپیما کنترلی شناخته می‌شود. زیرا در دنیای اسباب‌بازی، اشیاء زیادی با ویژگی‌های مختلف موجود هستند که اگرچه به پرواز نمی‌پردازند، اما جزو دسته هواپیما کنترلی محسوب نمی‌شوند. چرا که هواپیما کنترلی باید قابلیت پرواز داشته باشد.

هواپیماهای کنترلی به صورت کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی‌ها و نحوه عملکرد متفاوتی دارند:

هواپیما کنترلی الکتریکی یا باتری‌ای:

منبع تغذیه: این نوع هواپیماها از باتری الکتریکی به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند.

ویژگی‌ها:

• سبکتر و ساده‌تر در ساختارند.
• معمولاً برای افراد مبتدی یا هواپیماهای کنترلی با سطح مهارت پایین مناسب هستند.
• دمای کمتری تولید می‌کنند و معمولاً به راحتی قابل کنترل هستند.
• فرآیند شارژ باتری ساده‌تر است.

هواپیما کنترلی سوختی یا بنزینی:

منبع تغذیه: این نوع هواپیماها از سوخت بنزین به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند.

ویژگی‌ها:

• معمولاً پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر در ساختار هستند.
• نیاز به مهارت بالا در کنترل و پرواز دارند.
• برای افراد حرفه‌ای یا با تجربه مناسب هستند.
• دمای بالاتری تولید می‌کنند و نیازمند مراقبت دقیق‌تر هستند.
• همچنین می‌توان هر یک از این دسته‌ها را به زیردسته‌های بیشتری تقسیم کرد که از نظر طراحی، اندازه، و سایر ویژگی‌ها متفاوت هستند.

هواپیماهای کنترلی الکتریکی و سوختی دارای تفاوت‌های مهمی در اجزاء و ویژگی‌های خود هستند:

سیستم تغذیه:

هواپیما کنترلی الکتریکی:

• از باتری الکتریکی به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند.
• قابلیت شارژ مجدد دارند.
• نگهداری و اجرای آنها از لحاظ هزینه و سادگی راحت‌تر است.

هواپیما کنترلی سوختی:

• از سوخت‌های مختلف مانند بنزین، الکل متانول، نفت سفید و گازوئیل به همراه روغن‌های مختلف استفاده می‌کنند.
• نیازمند نگهداری دقیق‌تر و پرهزینه‌تر هستند.
• سیستم‌های مکانیکی پیچیده‌تری دارند.

ویژگی‌های پروازی:

هواپیما کنترلی الکتریکی:

• برد، سرعت و مدت پرواز کمتری نسبت به مدل‌های سوختی دارند.
• بدنه‌ای سبک‌تر و ضعیف‌تر دارند.
• برای افراد مبتدی یا آموزشی مناسب هستند.

هواپیما کنترلی سوختی:

• ویژگی‌های پروازی بسیار بالاتری دارند از جمله برد، سرعت و مدت پرواز بیشتر.
• بدنه‌ای مقاوم‌تر و پیچیده‌تر دارند.
• نیاز به مهارت بالا در کنترل و پرواز دارند.

به طور کلی، هواپیماهای کنترلی الکتریکی به دلیل هزینه کمتر و نگهداری ساده مناسب برای مبتدیان هستند، در حالی که هواپیماهای کنترلی سوختی برای علاقمندان به تجربه‌های پروازی پیشرفته و با مهارت بالا مناسب‌تر هستند.

مشخصات یک هواپیما کنترلی شامل عوامل مختلفی است که توسط علاقه‌مندان و خریداران برای مقایسه و انتخاب مدل مناسب مورد توجه قرار می‌گیرد. در زیر به برخی از این مشخصات اشاره می‌شود:

تعداد کانال:

• تعداد کانالها نشان‌دهندهٔ درجهٔ آزادی حرکت هواپیما است.
• هواپیما کنترلی یک کاناله: تنها حرکت گاز (Power).
• هواپیما کنترلی دو کاناله: حرکت گاز و حرکت رول (Roll).
• هواپیما کنترلی سه کاناله: حرکت گاز، حرکت رول و حرکت پیچ (Pitch).
• هواپیما کنترلی چهار کاناله: حرکت گاز، حرکت رول، حرکت پیچ و حرکت Yaw.

حرکت‌های کنترلی:

• حرکت رول: حرکت هواپیما به سمت چپ یا راست.
• حرکت پیچ: حرکت هواپیما به سمت بالا یا پایین.
• حرکت Yaw: حرکت هواپیما به سمت چپ یا راست بدون تغییر ارتفاع.
• حرکت گاز: تنظیم سرعت و ارتفاع هواپیما.

نوع منبع تغذیه:

• هواپیما کنترلی الکتریکی: استفاده از باتری الکتریکی برای تامین نیازهای قدرت.
• هواپیما کنترلی سوختی: استفاده از سوخت بنزین یا دیگر مشتقات سوختی.

وزن و ابعاد:

وزن کلی هواپیما و ابعاد بال، طول، و ارتفاع آن.

قابلیت‌های ویژه:

1. اضافه‌کردن سروها و انواع کنترل‌های ویژه برای تنظیمات دقیق‌تر.
2. وجود ویژگی‌هایی نظیر فلپ (Flap)، چرخ‌های قابل باز و بسته شدن (Landing Gear) و …

مواد ساخت:

نوع مواد مورد استفاده در ساخت بدنه و بال هواپیما.

سطح پرواز:

میزان تجربه مورد نیاز برای کنترل و پرواز هواپیما.

• قیمت:
• قیمت مدل هواپیما کنترلی با توجه به ویژگی‌ها و کیفیت ساخت.
• این موارد می‌توانند به خریداران کمک کنند تا هواپیما کنترلی مناسب برای نیازها و تجربه‌ی خود را انتخاب کنند.

برد هواپیما کنترلی

برد هواپیما کنترلی به معنای فاصلهٔ حداکثری بین هواپیما و دسته کنترل (رادیو کنترلر) می‌باشد. این برد نشان‌دهندهٔ مسافتی است که هواپیما می‌تواند از دسته کنترلر دور شود و هنوز هم قابلیت دریافت سیگنال کنترل را داشته باشد. مقدار برد بستگی به سیستم رادیویی مورد استفاده دارد و می‌تواند در محدودهٔ 150 متر تا چند کیلومتر متغیر باشد.

برد مهم است زیرا اگر هواپیما از محدودهٔ دسته کنترل خارج شود، امکان ادامه کنترل ناپذیر می‌شود و هواپیما ممکن است از دست رفته یا آسیب ببیند. بنابراین، در انتخاب یک هواپیما کنترلی، مهم است که برد آن با نیازها و محیط مورد استفاده سازگار باشد.

مدت پرواز

مدت پرواز یک هواپیما کنترلی به میزان سوخت یا باتریی که در آن استفاده می‌شود بستگی دارد. هر چه باتری یا سوخت قدرتمندتر باشد، مدت زمان پرواز بیشتری را می‌توان به دست آورد. باید به یاد داشت که استفاده از سوخت یا باتری بیشتر به معنای وزن بیشتر است، بنابراین مقدار مناسب سوخت یا باتری باید با توجه به وزن و فرم هواپیما تعیین شود. مدت زمان پرواز معمولاً می‌تواند در محدوده 10 تا 30 دقیقه وابسته به شرایط مختلف متغیر باشد. در صورت استفاده از باتری، باتری‌های هواپیما ممکن است تک‌سل (3.7 ولت)، دو‌سل (7.4 ولت) یا سه‌سل (11.1 ولت) باشند. همچنین ظرفیت این باتری‌ها معمولاً از 150 میلی‌آمپر ساعت تا 2500 میلی‌آمپر ساعت متغیر است.

بدنه هواپیما کنترلی

بدنه هواپیماهای کنترلی باید سبک باشد. اگر هواپیما از نوع بنزینی است، معمولاً موتور آن قوی است و از فلزات سبک یا مواد دیگری که وزن را کم کنند، استفاده می‌شود. اما اگر هواپیما از نوع الکتریکی است و از باتری استفاده می‌کند، اهمیت وزن کم بسیار زیاد است و برخی از هواپیماهای الکتریکی از مواد سبک مانند فوم یا فوم فشرده ساخته می‌شوند.فوم فشرده یک نوع مواد است که بسیار سبک است و مقاومت بالایی در برابر ضربه دارد. این نوع فوم، یک تکنولوژی جدید است که به دلیل مقاومت بیشتر در برابر ضربه، انعطاف‌پذیری و وزن سبک، به عنوان یک جایگزین مناسب برای بدنه هواپیماهای کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلی‌پروپیلن منبسط شده یا EPP (Expanded PolyPropylene) یک نوع فوم با دانه‌های بسته همه کاره است که ویژگی‌هایی از جمله جذب انرژی ضربه، مقاومت در برابر ضربه، استحکام به ضربه بالا و قابلیت بازیافت را دارا می‌باشد. این ماده همچنین از ویژگی‌های ضدآب بودن نیز برخوردار است. در مقایسه با فوم ساده، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر ضربه بیشتری دارد.

موتور هواپیما کنترلی

موتور هواپیماهای کنترلی به شکل‌ها و نوع‌های مختلفی طراحی می‌شوند. اگر هواپیما بنزینی باشد، موتور آن معمولاً به شکل موتور تک سیلندر طراحی می‌شود. اما اگر هواپیما از نوع الکتریکی باشد، موتور می‌تواند به شکل‌ها و نوع‌های مختلفی باشد. به عنوان مثال:

• براش (Brush) و براشلس (Brushless): براشلس معمولاً از تکنولوژی پیشرفته‌تری نسبت به براش برخوردارند و کارایی بالاتری دارند. این موتورها در هواپیماهای الکتریکی کنترلی بسیار متداول هستند.
• کورلس (Coreless): این نوع موتورها از یک هسته بدون قلاب (coreless) برای ساخته شده‌اند و بسیار کوچک و سبک هستند. این موتورها برای هواپیماهای کنترلی کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• مگنتیک (Magnetic): موتورهای مگنتیک نیز یک نوع موتور الکتریکی هستند که از میدان مغناطیسی برای تولید حرکت استفاده می‌کنند. این نوع موتورها نیز در هواپیماهای کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هر نوع موتور دارای ویژگی‌ها و مزایای خاص خود است و بر اساس نیازها و عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قابلیت بازگشت به خانه

قابلیت بازگشت به خانه در هواپیماهای کنترلی با استفاده از جی پی اس (GPS) به شکلی عمل می‌کند که هواپیما قادر به ذخیره موقعیت اولیه خود در هنگام پرواز است. زمانی که این قابلیت فعال باشد و سیگنال رادیویی از دست داده شود یا کنترل از دست داده شود، هواپیما به موقعیت اولیه باز می‌گردد. این ویژگی به عنوان “بازگشت به خانه” یا “Return to Home (RTH)” شناخته می‌شود. بازگشت به خانه معمولاً به وسیله‌ی سیستم جی پی اس و گاهی هم با استفاده از دیگر سنسورها مانند قطب نما (Compass) انجام می‌شود. هواپیما با استفاده از اطلاعات GPS، مسیری را به سمت موقعیت اولیه تعیین می‌کند و به آنجا باز می‌گردد. مزایای بازگشت به خانه شامل اطمینان از ایمنی هواپیما و جلوگیری از گم شدن در صورت از دست دادن ارتباط رادیویی با کنترلر می‌باشد. این ویژگی به ویژه در مدل‌های هواپیماهای کنترلی با برد بالا و سرعت بیشتر بسیار حیاتی است.

تاریخچه کوچکی از هواپیما های کنترلی‌‌‌‌